|
Η αλληλογραφία αρχίζει
όταν ο Κοραής ήταν 75
ετών και ο Τζέφερσον 80
ετών. Ο δεύτερος είχε
ολοκληρώσει τις δύο
προεδρικές θητείες του
και ασχολήθηκε με την
οργάνωση του
πανεπιστημίου της
Βιρτζίνια. Το επίγραμμα
που βρίσκεται χαραγμένο
στο μνήμα του συνέταξε ο
ίδιος:
«Εδώ είναι θαμμένος ο
Θωμάς Τζέφερσον,
συντάκτης της διακήρυξης
για την Ανεξαρτησία, του
νόμου περί ελευθερίας
της θρησκείας στη
Βιρτζίνια και πατέρας
του Πανεπιστημίου». Ο
Κοραής στα τελευταία του
χρόνια παρουσιάζει
μεγάλη συγγραφική
δραστηριότητα και
παραγωγή ιδεών.
Η πρώτη επιστολή του
Κοραή γράφτηκε στις 10
Ιουλίου 1823. Μέρος της
λέει τα εξής: «Είναι
δυστυχία για μας να
γειτονεύουμε με τα
λεγόμενα φωτισμένα
ευρωπαϊκά έθνη τη στιγμή
που βρίσκονται σε κρίση.
Ακόμα και αν η κρίση
αυτή επρόκειτο να λήξει
με τον θρίαμβο της
κάποιου βαθμού
ελευθερίας, ο φόβος μας
είναι ότι θα επιτρέψουν
στην Ελλάδα μόνο τόση
ελευθερία όση εξυπηρετεί
τα συμφέροντά τους».
Η απάντηση του Τζέφερσον
ήταν μακροσκελής και
έφυγε στις 31 Οκτωβρίου
1823: «Υπάρχουν μερικές
αρχές με τις οποίες όλοι
συμφωνούν (...) για την
προστασία της ζωής, της
ελευθερίας, της
περιουσίας και της
ασφάλειας του πολίτη. 1)
Ελευθερία της θρησκείας,
που περιορίζεται μόνον
όσον αφορά πράξεις
εισβολής στη θρησκευτική
ελευθερία των άλλων. 2)
Ελευθερία του προσώπου,
προστατεύοντας κάθε
πολίτη από φυλάκιση ή
άλλο σωματικό
καταναγκασμό (...) 3)
Δίκη από σώμα ενόρκων,
την καλύτερη από όλες
τις διασφαλίσεις (...)
4) Το αποκλειστικό
δικαίωμα του νομοθετείν
και της επιβολής φόρων
ανήκει στους
αντιπροσώπους του λαού.
5) Ελευθερία του Τύπου,
που περιορίζεται μόνο
από την ευθύνη για τυχόν
προσωπική βλάβη. Αυτός ο
ρωμαλέος κριτής των
δημόσιων λειτουργών που
τους εγκαλεί ενώπιον του
δικαστηρίου της κοινής
γνώμης παράγει
μεταρρυθμίσεις με
ειρηνικό τρόπο οι οποίες
θα εφαρμόζονταν με
επανάσταση».
Ως πρόεδρος ο Τζέφερσον
έθεσε για ένα διάστημα
το δουλεμπόριο εκτός
νόμου στις ΗΠΑ. Όμως
πίστευε ότι δεν ήταν
εφικτή η χειραφέτηση των
δούλων γιατί απειλούσε
να προκαλέσει εμφύλιο
πόλεμο. Ο Κοραής δεν
είχε τέτοιους δισταγμούς
και θεωρούσε την δουλεία
στην αρχαιότητα ανωμαλία
του συστήματος. Έγραφε
στα προλεγόμενά του στα
Πολιτικά του Αριστοτέλη
ότι η δουλεία ήταν
ολέθρια πρόληψη που
κατέστρεψε το ήθος των
Ελλήνων. Με την
τελευταία του επιστολή
(30 Ιανουάριου 1825) ο
Κοραής πληροφορεί τον
Τζέφερσον ότι του
αποστέλλει την τελευταία
του έκδοση του
Πλουτάρχου και τον
παρακαλεί να αναγνωρίσει
η χώρα του την
ανεξαρτησία της Ελλάδας.
Για τη δεξίωση του
Λαφαγιέτ στο Μοντιτσέλο
(οικία του Αμερικανού)
τον επαινεί με τα
ακόλουθα λόγια: «Κύριε,
μόλις έχετε καταφέρει
φοβερό ράπισμα στους
ολιγαρχικούς της Ευρώπης
με τον τρόπο με τον
οποίον δεξιώνεστε τον
ένδοξο φιλοξενούμενόν
σας (...) Σας εξορκίζω
να τους καταφέρετε άλλο
ένα ράπισμα
αναγνωρίζοντας την
ανεξαρτησία της πατρίδος
μου».
*ομότιμος καθηγητής του
ΕΚΠΑ
**πρώτη δημοσίευση:
Εφημερίδα, «τα ΝΕΑ» |
